سمرقند و بخارا

                     اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را / به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را    (حافظ )

بخارا  

بخارا (لغت نامه دهخدا) :بخارا [ب ُ] (اِخ) شهری است مشهور از ماوراءالنهر و مشتق از بخار است بمعنیبسیارعلم. که چون درآن شهر علماء و فضلاء

 بسیار بوده اند بنا برآن بدیننام موسوم شده است. (برهان قاطع). 

     نام شهری ازتوران مشتق از بخار که بمعنی علم است چون در آن شهر علماء و فضلاءبسیار بودند به بخارا موسوم کردند. (از لطائف بنقل غیاث اللغات).

 اما مؤلف غیاثگوید که بخار بمعنی علم در کتب دیگر بنظر نیامده.گویند که بخارا در زمان پیشین چنان شهر عظیم بود که در عالم از آن نیکوتر کمتر بود. 

(هفت قلزم ). و آن را بخارای شریف گویند. یازده دروازه و دو صد مدرسهکوچک و هفت مسجد جامع بزرگ و چهل گرمابه وصدوپنجاه سرای تجار دارد و دوره 

ارگ آن شهریک فرسخ است و یک دروازه روی به مغرب دارد( از انجمن آرای ناصری) (آنندراج)