عطا صیادی - ATA SEÝÝADY

           سؤز باشی :

    الله قلی صیادی (عطا ) 1321- نجی هجری ،قمری (1282 شمسی /1903 میلادی ) یئلدا دونیأ گلیار . آتاسی (دأده سی) کوموش دفه- ده یاشایان بییک عالئم رجب آخون ،

 اؤز آتاسئنئنگ آدینی (الله قلی ) اوغلئنا داقیار. شونئنگ اوچین الله قلی ، عطا آدی بیلن مشهور بولیار.

    عطا صیادی عئلئم- بیلیمی اؤز آتاسئنئنگ آچان مدرسه سینده (حوزه علمیه ) اؤورنیار . سونگرا بولسا دمیر یول کأرخاناسئندا ایشه دوریار . رضا شاه پهلوی نینگ پادشالئق

سونگقئ دؤورلرینده بیر نأچه تورکمن جووانلاری ، پادشانگ ترسینه ساواشیارلار دیییپ، توسساغ ادیلیپ تهرانئنگ زئندانئنا ایبرئلیار. شول تورکمن جووانلار بیلن عطا و کؤرپه

دوغانی حلیم صیادی – دا توتولوپ زئندانا آتئلیار .

( دیمک ضرور کی عطا صیادی نئنگ آغاسی احمد صیادی عئلئم – بیلیمینی آرتدئرماق اوچین مسکو شأهرینه گیدیار . اول سونگرا تورکمنیستاندا اولی عالئم بولوپ یتیشیار .

آخمات آخوندوف گورگنلی دونیأ ایکینجی اورشیندا فاشیست لانگ ترسینه ساواشئپ دونیأدن اؤتیار .) عطا صیادی " زئندان ایچینده" دییان غوشغی سئنی زئندانا دوشن واغتی

 یازیار . وینه اؤزی گوررینگ برردی " رضا شانگ دؤورینده آلتی آی ائنفئرادی زئنداندا ساقلانئپ سونگرا عومومی زئندانا گچیریلدیم .

من بو غوشغئنی ائنفئرادی زئنداندا ناظما گتیردیم . "

    عطا صیادی ایلکی ماشغالاسئندان ( أرأز بی بی ) ، ایکی غئزی ( صفیه و عبیده ) و بیر اوغلی (رحمت الله) بولیار . سونگرا " أرأز بی بی " آیئرلاندان سونگ " گل سلطان "

 بیلن اؤیلنیار . گول سولطانئنگ اوغئل و غئزی بولمایار . عطا صیادی 1366 – نجی شمسی ( 1987 میلادی ) یئلئنگ مرداد آیئنئنگ ییگریم یدی سینه ، دونیأدن اؤتیار .

 دیمک ضرور کی بو غوشغی لار 1359 – نجی شمسی ( 1980 میلادی ) یئلدا عطا صیادینگ اؤزوندن همده غوشغی دفتریندن یازئلئپ آلئنان غوشغی لار دئر .

     سؤزیمینگ سونگوندا ، حاج خلیل صیادی دان ، رجب آخونئنگ غول یازما سئنی ائغتئیارئمدا غویونی اوچین غادئردانلئق بیلدیر یان .            

                                                                                                                  کریم بهرامی

 

 

   رضا شاه ظالئمئنگ موجررد زئندانئندا آلتی آی ساقلانئپ سونگراعومومی زئندانا گچیریلدیم . 1318 – نجی شمسی یئلدا ائنفرادی زئنداندا یازئلان غوشغی .

 

             زئندان ایچینده

 

 ای آغالار مکانئم بولدی زئندان ایچینده 

ییگریم تورت دوست یارئم غالدی زئندان ایچینده

بیزه بیر آخئر زامان بولدی زئندان ایچینده

پلک سنینگ اتجگینگ شولدی زئندان ایچینده 

تورکمنینگ جووانلاری دولدی زئندان ایچینده .

 

بیر نیچأنی أکیدیپ حابار آلئپ ساقلادی

بیر نیچأنینگ ال آیاغئن زئنجئر بیله باغلادی

بیر نیچه گؤریپ گؤز یاش ادیپ آغلادی

بیر نیچه گؤره بیلمأن اشدیپ یورک داغلادی

حایف نیچه جووانلار سولدی زئندان ایچینده.

 

هر غایسی بیر قافاسدا اشدیپ بولماز هیچ بیر سس

حال آخوال نیچک دیییپ حابار آلماز هیچ بیر کس

کأ واغئتلار- دا غام بولوپ توشر یورگیمه واسوس

دادئما یتن بولمازمی چاغئرسام "أییو حأنناس"

تورکمنینگ جووانلاری غالدی زئندان ایچینده .

 

یارب اؤزینگ رحم ایله ، کرم ایله یا غفار

بیزینگ قئسمات اؤیمیز بولدی کتکدنده دار

دالمانئپ گؤنگه باقسام ، یکه دشیکلی بیر گؤر

حاتارلین دوزولدیک کسه یاتان بیر مازار

اؤلمزدن اووال قابرا سالدی زئندان ایچینده .

 

پلک بیزه ظولم ادیپ دؤندی بوگون یامانا

شیله بیر گون سالدی سبب سیز بی باهانا

دؤنیپ واطانا بارماق بولدی بیزه گومانا

توی میلیسلی اوطاق لار بولدی دینگه یاس حانا

 حوش گونیم غایغی غاما دؤندی زئندان ایچینده .

 

یارب اؤزینگ رأحم ایله سالما ایشی بدکاره

جووانلارا رأحم ادیپ ایله مگیل آواره

دوستلارئمی یتورگیل گؤزیاشلی سؤور یاره

بیزده بیر ناظار ایله من صییادی بیچأره

دیمه سلر یاغشئدئر اؤلدی زئندان ایچینده .

 

 

 

من اون بأش یاشا تأزه غادام غویومدا انم مرحوم بولدی . شونگا گؤرأ دونیأنینگ بی وپالئغنا بیر نأچه بیت ناظما گتیردیم .

 

 

          اؤتر سن دونیأ

بی وپا دونیأ سن ساولوپ گیتمدینگ

ائنصاپ سئز بیر ظالئم اؤتر سن دونیأ

ایشینگ جؤوور ، سوتم ، راحات یاتمادئنگ

عالاچ سئز درتلره ، توتار سن دونیأ .

 

آدام اؤولادئندان یوقدور بیر دوستئنگ

گیجه گوندیز یئقئپ یومورماق قاصدئنگ

جووانی ، غاررئنی غویمادئنگ باسدئنگ

رایگأن ، قئممات سئز ساتار سن دونیأ .

 

هیچ جاندارئنگ ظولمی پاینده بولماز

سنینگ ظولمونگ کؤپدور ، ایزی اوزولمز

مئدام بار دئر ، آیرئلماز – دا ساوئلماز 

جانلی ، جاندار ، تامام یوتار سن دونیأ .

 

تاپاووت غویمادئنگ ، یاغشی یامانا

یالبارئپ ، یؤوزرن دوستی دوشمانا

یکجه گزن غالسام دیییپ دلانا

رأحم اتمدینگ ، ظالئم بتر سن دونیأ .

 

نیچه لرینگ خانی مانین چاشئردئنگ

چاشئردئنگ- دا ظولمونگ حددن آشئردئنگ

نیتینگ گیزلدینگ ، حالقدان یاشئردئنگ

بی جار ناگیهان ایتر سن دونیأ .

 

صییادی دیر الیم سانگا یتیرسم

باشئنگ آشاق یئقئپ یره باتئرسام

دؤورینگه اوت بریپ آدئنگ ییتیرسم

گوم بولوپ ، یوق بولوپ ییتر سن دونیأ .

 

 

1312 – نجی شمسی یئلئندا ناظما گتیرلن غوشغی

 

        گشدی – ده گیتدی

آلتی اوچ ، اون سکیز نئشانلی گلین

بیر انگیلیپ اؤوومدن گشدی – ده گیتدی

خابار آلدئم کیم دیییپ ، تاپمادئم بیلن

آووال یارتی عاقلئم ، چاشدی – دا گیتدی.

 

الیف تک قاد چکمیش بیر سروی راوان

اوزین ساچ ساغئردان آشاندئر گومان

بارماق اوقلاو یالی ، اوزالئپ چندان

انگلیپ سالام بریپ ، یاشدی – دا گیتدی.

 

گینگ غوجاق سیناسی یوغین بولوپدور

پایین میان ، باسن دولی دوغوپدور

زئنجئرلاق اشتانی بوغلوپ دوروپدور 

بیر دمده گؤزومدن غاشدی – دا گیتدی.

 

اینچه بارماق منگزأر هونأرلی اله

نأزیک بورون منگزأر چکیلمیش غوله

کمر باریک بولوپ دولاشار غولا

صافالی ساللانئپ سویشدی – ده گیتدی.

 

بدن جلدی ظریف نأزیک بولوپ دور

دئرناقلار آینا تک گؤرلوپ دوروپ دور

یووقا لبلر، پیسته داهان گولوپ دور

جننتینگ حویری تک اوشدی- دا گیتدی.

 

گؤزلرینینگ آغی آقلئق مظهری

دیشی قاطار چکیلمیش آلماز جؤوهری

آلقئمئنئنگ آغی آق یاس ازحری

جانئما اوت بولوپ دوشدی- ده گیتدی.

 

 سورمه غارا گؤزلی ، وسمه لی غاشی

غارانگقی گیجه تک تؤرت اؤروم ساشلی

غوبا غاز یؤریشلی ، مئناسئپ یاشلی

صاییادی دیر نورلار ساشدی- دا گیتدی.

 

 

             گؤزل

ناظارئم جلب اتدی خوش سیما گؤزی

مئناسئپ نئشانلار شوندا بار گؤزل

اون سکیز اعضاسی تکمیل دیر اوزال

حودانئنگ نئغماتی لوطفی یار گؤزل.

 

اوزین بویلی سروی نأز تک قاد چکن

اوزین ساچی ساغئرنئنگ اوستوندن دؤکن

نی غالام تک اوزئن بارماق بار اکن

دیمک بولار شونگا گول اوزار گؤزل .

 

یوغئن سینا یوغئن باسن زئنجئرلاق

اینچه بارماق بورون مورچه کمرلیک

جلد و دئرناق نأزیک لبلر امرلیک

سینا سئندا تورلی میوه بار گوزل.

 

 گؤزلرینینگ آغی بار دئر غار

یالی دیشلری بار– له گؤیا جار* یالی

سیمین سفید بدن کوه نور* یالی

بسلنمیش گؤوسینده آلما نار گوزل .

 

آهو غارا گؤزلی هم غارا غاشلی

ییلان تک تاولانان شار غارا ساشلی

اون سکیز نئشانلی اون سکیز یاشلی

مئناسئپ عالامات شوندا بار گؤزل .

 

صاییادینینگ گؤرن صاحئپ جمالی

هیچ ناظار دان دوشمز مئدام بار یالی

شانسی بلنت بیر باغئت لئنئنگ عایالی

الله نصیپ اتسین یاغشی أر گؤزل.

 

*جار : بیر تویسلی چئرا *        کوه نور : مشهور آلما

 

 

من 1312- نجی شمسی یئلئندا گول سلطانی (چاروا) آلانئمدان سونگ اونئنگ رفتارئندان حوش بولوپ بو غوشغینی یازدئم .

 

جنان سن

ایا دیلبر سن سینگ منینگ سؤیگیلیم

گل اوتور غاشئمدا ، یاغتی جاهان سن

دورلی گولدن سایلاپ سچن بیر گولوم ،

حاق دئر دیسم بیر نازنین جنان سن .

 

ایل آغاسی قوبا لگزان دیمه لی

نأزلی مارال ، باهار یاز دیپ سؤیمه لی

یوز به یوز اوتوروپ گؤزلأپ دویمالی

ایل ایچینده معلوم بولان عیان سن .

 

هرنه تارئپ اتسم یاراشار سانگا

 سایلانئپ بریلن پایدور، سن مانگا

پول بیلن تاپئلماز ، دیسم یوز مونگه

گین گیمی یاراشئقلی اعیان سن .

 

ساللانئپ یوریسنگ نأز بیله باسئپ

مرغی طاووس کیبی رنگ به رنگ اؤوسیپ

راقئبئنگ یورگین تئغ بیله کسیپ

مانگا نصیپ بولان گنج ناهان سن .

 

اوزاق یردن سایلاپ سچیپ آلانئم

کؤپلردن سوراشئپ حالئن بیلنیم

اوتوز یاشدا یوزین گؤزلأپ گولنیم

سوزله شنگده معنی سچن بیان سن .

 

غوبا غاز یؤریشلی ، مارال باقئشلی

بزنیپ بوینونا زیور داقئشلی

 ال هونأرلی ، سؤزی جانا یوقئشلی

یاراشار داقئنسانگ تأج کیان سن .

 

صاییادی دیر صید ادیلن یاد یردن

یاراشئقلی ،بیر آصئللی زات یردن

مئناسئپ مییسسر ،عدلی داد یردن

سروی راوان ، بویلی اورتا مییان سن .

 

 

              گؤزل یار

سروی راوان، حوش قاوارا سؤور یار

زبان عاجئز تارئپ اتسم گؤزل یار

نقره- فام بدنلی ، لاطیف غوشا نار

آرمان یته بیلمأن اوتسم گؤزل یار .

 

الیم یتسه قئل تک نأزیک بیلینگه

دولاشسام چئرماشئپ یاشئل آلنینگا

نأزیک دوداقلاردان ، آقان بالئنگا

آغزئم غویوپ ، سوروپ یاتسام گؤزل یار .

 

غاردان آق دئر غارا گؤزلرینگ آغی

سینانگ آچئق ، گؤیا جننتینگ باغی

لأله گون دئر غوشا نأزیک دوداغی

غوجاغئنگ دریا دیپ ، باتسام گؤزل یار .

 

 ساچی غارا ، گؤزی غارا غاشلاری

صاداپدان آق دئر– دا آلئن دیشلری

شیله یارادئلمئش لاطیف دؤشلری

آرمان یوق ال غویوپ ، توتسام گؤزل یار .

 

صاپالی ساللانئپ اؤویمدن گشدی

توپول دونی زئنجئرلغنا گؤز دوشدی

جؤوهر سییال دک اوزون بورون اوشدی

پوست کنده هولو تک یوووتسام ،گؤزل یار .

 

اینچه بیلی، سینالاری گینگ میدان

غوجاغئنگ آچ بیر دولایئن آق بدن

صاییادی سن بیله زندگی ادن

هنیز آز یوز یاشا یتسم گؤزل یار .

 

 

...بیر گون زئنداندا نأمه شئغئر دوزجگیمی بیلمأنی اوتئردئم . بیر کؤنه پاتوووم باردی. شول پاتو یادئما دوشیپ شونگا غوشغی دوزدیم . زئندانا تأزه باران

واغتئمئز توموسئنگ ایلکی گونلریدی. سونگرا هووا سووئق بولدی . شوندا ایدلمیان پاتو یادا دوشیپ بو سطیرلری ناظما گتیردیم .

 

 

ایه : گل پاتوووم عارضئم اشیت سن منینگ

غایرات ادیپ اؤزینگ ساقلا پاتوووم

قابول ادیپ پندیم آلغئن سن منینگ

غایرات ادیپ اؤزینگ ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : توموس ادن ظولمونگ یاددان چئقانوق

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم

ساقلا دیین سؤزینگ مانگا یوقونوق

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : گل پاتوووم گولوپ یوزنگه باقایئن

ایکی غاتجا یر جفزأنگ سؤکیین

 قئرق بیر دشیگینگ ، اونی تیکیین

غایرات ادیپ اؤزینگ ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : سن گرگدأل دیییپ غاپئنگا آتدئنگ

کنارئم داغئدئپ اورتامی دییتدینگ

میزانئنگ گچیریپ قئرروو جای اتدینگ

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : بی خرد سؤزلر بیله ائنجئتما منی

دوشمان سؤزینه گیتمه ، آزدیرلار سنی

بی وپالئق ادیپ اونوتما منی

غایرات ادیپ اؤزینگ ساقلا پاتوووم .

 

پاتو: غالابا یاتارسئنگ دئزئنگ غوجاقلاپ

وای پاتوووم دیییپ ، سرمنیپ یوقلاپ

 توتولوپ بورنئنگ ، گؤزلرینگ بوقلاپ

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : آهای پاتو غولاق سالغئن سؤزیمه

دوشمان سؤزینه گیدیپ دورما یوزیمه

غالات اتمه ، پیس گؤرینمه گؤزیمه

غایرات ادیپ اؤزینگ ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : سیغار اودی بیله اورتامی یاقدئنگ

آچان گؤرر دیییپ گوشأمی قئرقدئنگ

غئزغئنی گیدن کؤنه دیییپ آد داقدئنگ

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : بولار بولماز گپلأپ بولوپ سن دألی

یالبارماق ناصئحات بولجاق دأل یالی

یالان ، یالنگئش گپلأپ آزئپدئر حالی

 حورلانارسئنگ حوکمأان ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : یالبارماسانگ توپ تشردن غورقاموق

کؤپ غوغورونگ آصلا مانگا یوقونوق

بو سؤز لر دن سانگا حایئر چئقانوق

مندن سانگا حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : یالبارئپ یؤوزریپ کؤپلر آیتدئم

دئزئمی غوجاقلاپ ، تئغشاپلار یاتدئم

آخئر بیر گؤن بیلر دیییپ صابئر اتدیم

غایرات ادر اؤزی ساقلار پاتوووم .

 

پاتو : توبه ادیپ یالبارسانگ منده بیلردیم

ایکی اپلنیپ آشاغئما سالاردئم

یئرتئغئمی یاماسانگ ، غالا بولاردئم

بو یئل مندن حایئر یوقدور جان ایأم .

 

 ایه : آهای یئرتئق پاتو ، کؤپ گیتمه حارلاپ

قاهار اتسم یئرتارئن، گیدرسینگ جئرلاپ

تایاق ایسنگ ، اؤیدن چئقارسئنگ حارلاپ

ساقلاماسانگ ، درک ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : آهای ایأم ، سنده چندن کؤپ گیتمه

تابئستاندا ادن ظولمونگ اونئتما

اون یئللئق خئزماتئم ، بیر پولا ساتما

یالبارماسانگ حایئر یوقدور جان ایأم .

 

ایه : کؤپ یالبارئپ گؤردوم اثر اتمدی

آقماق بولوپ دوغری یولا گیتمدی

صاییادی دیر ناصئحاتئم توتمادی

ایندی کؤتک ایده ساقلا پاتوووم .

 

پاتو : پاتو آیدار دوشمان گپینه گیتدیم

 ایین چؤرگمه اؤزیم قاصد اتدیم

آقماق بولوپ آورایئم پست اتدیم

حاتئر جم ساقلارئن ، ایندی جان ایأم .

                                                         

                                                                 " سونگی "

 

   عطا صیادی و عایالی گول سولطان                   آخمات صیادی                                  رجب آخون

 

Ata Seýýady

 

 

( Dilinden Ýazylyp Alynan Goşgylar )

Ýazyp Alan:Kerım Bähramı

1980

 

   Söz başy : Alla guli Seýýady (Ata ) 1321- nji hijri- kamari ( 1282 şemsi / 1903 miladi ) ýylda dünyä gelýar. Atasy (dädesi) Kümüş Defede ýaşaýan beýik alym Rejeb Ahun öz atasynyň adyny (Alla guli) oglyna dakýar . şonyň üçin Alla guli, Ata adý bilen meşhur bolýar. Ata Seýýady ylym-bilimi öz Atasynyň açan medresesinde (howze ylmiýe) öwrenýar . soňra bolsa demiryol kärhanasynda işe durýar. Yrza şa Pählewiniň patşalyk soňky döwrlerinde bir näçe türkmen juwanlary ,patşaň tersine sawaşýarlar diýip, tutsag edilip, Tähranyg zyndanyna iberilýar. Şol türkmen juwanlar bilen Ata we körpe dogany Halym Seýýady-da tütülyp zyndana atylýar. (dimek zerur ki Ata Seýýadyň agasy Ahmat Seýýady ylym- bilimini artdyrmak üçin Mosko şährine gitýar.ol soňra türkmenistan-da uly alym bolup ýetişýar. Ahmat Ahundow Gurgenly dünýa ikinji urşynda faşistlaň tersine sawaşyp dünýäden ötýar.) Ata Seýýady “zyndan içinde “ diýan goşgysyny zyndana döşen wagty ýazýar.we ýene özy gürrüň bererdy “ Yrza Şaň döwrinde alty aý ynfyradi (ýeke leýin)zyndanda saklanyp soňra umumi zyndana geçirildim.men bu goşgyny ynfyradi zyndanynda nazma getirdim.” Ata Seýýady ilki maşgalasyndan(Äräz Bibi),iki gyzy(Safýa we obeide) we bir ogly(Rahmetolla) bolýar. Soňra Äräz bibi aýyrlandan soň “ Gulsoltan” bilen öýlenýar. Gulsoltanyň ogyl- gyzy bolmaýar. Ata Seýýady 1366 –nji şemsi(1987 miladi)ýylyň mordad aýyň ýigrimýedi sine dünýäden ötýar. (dimek zerur ki bu goşgylar 1359 – nji şemsi(1980 miladi) ýylda Ata Seýýadyň özunden hemde goşgy depterinden ýazylyp alynan goşgylardyr .) Sözimiň soňynda Haj Halil Seýýadydan Rejep Ahunyň golýazmasyny ygtyýarymda goýoni üçin gadyrdanlyk bildirýan.

   Kerim Bährami

 

 

Reza şa zalymyň müjerret zyndanynda alty aý saklanyp soňra umumi zyndana geçirildim. 1318-nji şemsi ýylda ynfyradi(müjerret) zyndanda ýazylan goşgy.

 

Zyndan içinde

Eý agalar mekanym boldy zyndan içinde

Ýygrim dört dost ýarym galdy zyndan içinde

Bize bir ahyrzaman boldy zyndan içinde

Pelek seniň etjegiň şoldy zyndan içinde

Türkmeniň juwanlary doldy zyndan içinde.

 

Bir niçäni äkidip habar alyp saklady

Bir niçäniň el aýagyn zynjyr bile baglady

Bir niçe görip gözýaş edip aglady

Bir niçe göre bilmän eşdip ýurek daglady

Haýf niçe juwanlar soldy zyndan içinde.

 

 Her gaýsy bir kafasda,eşidip bolmaz hiç bir ses

Hal awhal niçik diýip habar almaz hiç bir kes

Kä wagtlar-da gam bolup töşer ýüregime waswas

Dadyma ýeten bolmaz my çagyrsam “äýýuhännas”

Türkmeniň juwanlary galdy zyndan içinde.

 

Ýarap öziň rähm eýle, kerem eýle ýa gaffar

Biziň kysmat öýmiz boldy ketekden-de dar

Dalmanyp göňe baksam,ýeke deşikli bir gör

Hatarlyn düzüldik kese ýatan bir mazar

Ölmezden owal kabra saldy zyndan içinde.

 

Pelek bize zulm edip döndi bugun ýamana

Şeýle bir gun saldy sebepsiz bi bahana

Dönip watana barmak boldy bize gümana

Toý meilisli otaklar boldy diňe ýas hana

Hoş günim gaýgy gama döndi zyndan içinde.

 

  Ýarap öziň rähm eýle, salma işi bet käre

Juwanlara rähm edip eýlemegil awara

Dostlarymy ýetürgil göz ýaşly sewer ýara

Bizede bir nazar eýle men seýýady biçäre

Dime seler ýagşydyr öldi zyndan içinde.

 

 

Men onbäş ýaşa täzä gadam goýomda enem merhum bolgy.şoňa görä dünýäniň biwepalygyna bir näçe beýt nazma getirdim.

 

 

Öter sen dünýä

Biwepa dünýä sen sawulyp gitmediň

  Ynsapsyz bir zalym öter sen dünýä

Işiň jöwur,sütem,rahat ýatmadyň

Alaçsyz dertlere,tutarsen dünýa.

 

Adam öwladyndan ýokdyr bir döstyň

Gije gundiz ýykyp ýumurmak kasdyň

Juwany,garryny goýmadyň basdyň

Raýgan,kymmatsyz satar sen dünýä.

 

Hiç jandaryň zulmy paýanda bolmaz

Seniň zulmuň köpdur, izy üzülmez

Mydam bar dyr, aýrylmaz-da sawulmaz

 Janly, jandar, tamam ýutarsen dünýä.

 

Tapawut goymadyň, ýagşy ýamana

Ýalbaryp, ýöwzeren dosty duşmana

Ýekeje gezen galsam diýip delana

Rähm etmediň, zalym beter sen dünýä.

 

Niçeleriň hanymanyn çaşyrdyň

Çaşyrdyň-da zulmuň hetden aşyrdyň

Niýetiň gizlediň, halkdan ýaşyrdyň

Bijar nagihan itersen dünýä.

 

Sayýady dir elim saňa ýetirsem

Başyň aşak ýykyp ýere batyrsam

Düwriňe ot berip adyň ýitirsem

Gum bolup, ýok bolup ýiter sen dünýä.

 

   

1312nji şemsi ýylynda nazma getirlen goşgy

 

Geşdi-de gitdi

Alty üç, onsekiz nyşanly gelin

Bir eňilip öwumden geşdi-de gitdi

Habar aldym kim diýip, tapmadym bilen

  Owol ýarty aklym, çaşdy-da gitdi.

 

Elip tek gat çekmiş bir serwy rawan

Uzyn saç sagyrdan aşandyr guman

Barmak oklaw ýaly, uzalyp çendan

Eňilip salam berip, ýaşdy-da gitdi.

 

Giň gujak sinasy ýogyn bolup dyr

Paýyn miýan, basen doly dogupdyr 

Zynjyrlaj yştany boglup durupdyr

Bir demde gözümden gaşdy-da gitdi.

 

Inçe barmak meňzär hünärli ele

Näzik burun meňzär çekilmiş gula

Kemer barik bolup dolaşar gola

Sapaly sallanyp süşdi-de gitdi.

 

Beden jeldi zerif näzik bolupdur

Dyrnaklar aýnatek gürnüp durupdur

Ýuka lebler, piste dahan gülüpdur

Jennetiň hüýry tek uşty-da gitdi.

 

Gözleriniň agy aklyk mezheri

Dişi gatar çekilmiş almaz jewheri

Alkymynyň agy akýas ezheri

Janyma ot bolup düşdi-de gitdi.

 

  Sürme gara gözli, wesmeli gaşy

Garaňky gije tek tört örim saşly

Guwa gaz ýörişli, mynasyp ýaşly

Saýýady dir nurlar saşdy-da gitdi.

 

 

Gözel

Nazarym jelp etdi hoş sima gözi

Mynasyp nyşanlar şonda bar gözel

Onsekiz äzasy tekmil dir ozal

Hudanyň nygmaty lutfy ýar gözel.

 

Uzyn boýly serwi näz tek gat çeken

Uzyn saçy sagyrnyň ustunden döken

Ney galam tek uzyn barmak bar eken

Dimek bolar şoňa gul ozar gözel.

 

Ýogyn syna ýogyn basen zynjyrlak

Inçe barmak burun murçe kemerlik

Jeld-o dyrnak näzik lebler emerlik

Synasynda türli miwa bar gözel.

 

 Gözleriniň agy bardyr gar ýaly

Dişleri bar-la göýa jar* ýaly

Simin sefid beden kuhe- nur* ýaly

Beslenmiş göwsinde alma nar gözel.

 

Ahuw gara gözli hem gara gaşly

Ýylan tek tawlanan şar gara saşly

Onsekiz nyşanly onsekiz ýaşly

Mynasyp alamat şonda bar gözel.

 

Saýýadyniň gören sahyp jemaly

Hiç nazar dan düşmez mydam bar ýaly

Şansy belent bir bagytlyň aýaly

Alla nesip etsin ýagşy är gözel.

 

kuhe nur : meşhur almaz    *jar : bir tüisli çyra

 

      

Men 1312-nji şemsi ýylynda Gul soltany “çarwa” alanymdan soň onuň reftaryndan hoş bolup bu goşgyny ýazdym :

 

Jenan sen

Eýa dilber sensiň meniň söigilim

Gel otur gaşymda, ýagty jahan sen

Durli gulden daýlap seçen bir gulum

Hak dyr disem bir näzenin jenan sen.

 

I l agasy guba legzan dimeli 

Näzli maral, bahar ýaz dip söýmeli

Ýüz be ýüz oturup gözläp doýmaly

Il içinde mälum bolon äýan sen.

 

Herne taryp etsem ýaraşar saňa

Saýlanyp berilen paýdur, sen maňa

 Pul bilen tapylmaz, disem ýuzmuňe

Geýen geimi ýaraşykly Äýan sen

 

Sallanyp ýöriseň näz bile basyp

Morgy tawus kibi reňbereň öwsip

Rakybyň ýüregin tyg bile kesip

Maňa nesip bolan genje nahan sen.

 

Uzak ýerden saýlap seçip alanym

Köplerden soraşyp halyn bilenim

Otuz ýaşda ýuzun gözläp gülenim

Sözleşeňde mäni seçen beýan sen.

 

Guba gaz ýörişli, maral bakyşly

Bezenip boýnyna ziwer dakyşly

El hünärli, sözi jana ýokyşly

Ýaraşar dakynsaň täji kiýan sen.

 

  Saýýady dir seýd edilen ýadýerden

Ýaraşykly bir asylly zat ýarden

Mynasip, miýesser adly-dad ýerden

Serwy rawan, boýly orta myýan sen.

 

 

Gözel ýar

Serwy rawan, hoş gawara söwer ýar

Zyban ajyz, taryp etsem gözel ýar

Nokra fam* bedenli, latyf goşa nar

Arman ýete bilmän ötsem gözel ýar.

 

Elim ýetse gyl tek näzik biliňe

Dolaşsam çyrmaşyp ýaşyl alnyňa

Näzik dodoklardan, akan balyňa

Agzym goýup, sorup ýatsam gözel ýar.

 

Garadan ak dyr gara gözleriň agy

Sinaň açyk, göýa jennetiň bagy

Lälegun* dyr goşa näzik dodagy

Gujagyň derýa dip, batsam gözel ýar.

 

  Saçy gara, gözi gara gaşlary

Sadapdan ak dyr-da alyn dişleri

Şeile ýaradylmyş latyf döşleri

Arman ýok el goýup, tutsam gözel ýar.

 

Sapaly sallanyp öwumden geşdi

Topul dony zynjyrlagna göz düşdi

Jöwher syýal dek uzun burun uşdy

Pust kende hulu* tek ýuwutsam gözel ýar.

 

Inçe bili, sinalary giň meýdan

Gujagyň aç dolaýyn ak beden

Saýýady sen bile zendegi eden

Heniz az ýüz ýaşa ýetsem gözel ýar.

 

* Nokra fam: kümüş ýaly

*Pust kende hulu: artgyly şepdaly 

* lälegun: läle gül ýaly

 

 bir gun zyndanda näme şygyr duzjegimi bilmäni otyrdym. Bir köne patuwum bardy. Şol patu ýadyma düşup şoňa goşgy düzdim. (zyndana

täze baran wagtymyz tomusyň ilki gunleridi. Soňra howa sowyk boldy. Şonda idelmeýan patu ýada düşüp bu setirleri nazma getirdim

 

   patu          

Eýe: gel patuwum arzym eşit sen meniň

Gaýrat edip öziň sakla patuwum

Kabul edip pendim algyn sen meniň

Gaýrat edip öziň sakla patuwum.

 

Patu: tomus eden zulmuň ýaddan çykanok

Menden saňa haýyr ýokdyr jan eýäm

Sakla diýen sözuň maňa ýokonok

Menden saňa haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

Eýe: gel patuwum gulup ýüziňe bakaýyn

Iki gatja ýer jefezäň sökeýin

Kyrkbir deşigiň, ony tikeýin

  Gaýrat edip öziň sakla paruwum.

 

Patu: sen gerekdäl diýip gapyňa atdyň

  Kenarym dagydyp, ortamy ditdiň 

Mizanyň geçirip kyrrow jaý etdiň

Menden saňa haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

Eýe: biheräd* sözler bilen ynjytma meni

 Duşman sözine gitme, azdyrlar seni

Bi wepalyk edip unutma meni

Gayrat edip öziň sakla patuwum.

 

Patu: galaba ýatarsyň dyzyň gujaklap

Waý patuwum diýip, sermenip ýoklap

Tutulup burnyň, gözleriň boklap

Menden saňa haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

 Eýe: ahaÝ patu gulak salgyn sözime

Duşman sözine gidip durma ýüzüme

Galat etme, pis görunme gözime

Gaýrat edip öziň sakla patuwum.

 

Patu: sigar ody bile ortamy ýakdyň

Açan gürer diýip guşämi* kyrkdyň

Gyzgyny giden köne diýip ad dakdyň

Menden saňa haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

Eýe: ýalbaryp ýewzerip köpler aýtdym

dyzymy gujaklap, tygşaplar ýatdym

ahyr bir gun biler diýip sabyr etdim

gaýrat eder özi saklar patuwum.

 

Patu: toba edip ýalbarsaň mende bilerdim

 Iki eplenip aşagyma salardym

19Ýyrtygymy ýamasaň, gala bolar dym

Bu ýyl menden haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

Eýe: ahaý ýyrtyk patu, köp gitme harlap

Gahar etsem ýyrtaryn, gidersiň jyrlap

Taýak iseň, öýden çykarsyň harlap

Saklamasaň, derek sakla patuwum.

 

Patu: ahaý eýäm, sende çenden köp gitme

Tabystanda* eden zulmuň unutma

On ýyllyk hyzmatym, bir pula satma

Ýalbarmasaň haýyr ýokdyr jan eýäm.

 

Eýe: köp ýalbaryp gördim eser etmedi

Akmak bolup dogry ýola gitmedi

Saýýady dir nasyhatym tutmady

Indi kötek ide sakla patuwum.

 

 Patu: patu aýdar duşman gepine gitdim

Iýen çöregime özim kast dtdim

Akmak bolup awraýym pest etdim

Hatyr jem saklaryn indi jan eýäm.

biheräd: (Bikheräd): bilimsyz *guşe: kenar, burç *Tabystan: tomus pasly

 

Ata seýýady we aýaly Gulsoltan